Prijsontwikkelingen energiemarkt

De energie die jij de komende periode van ons gaat afnemen, kopen wij vooraf voor je in. Op de inkoopmarkt voor energie. Ook wel groothandelsmarkt genoemd of afgekort de energiemarkt. Dat inkopen doen we niet in één keer, maar gespreid over een periode. Daarmee stellen we het variabele tarief vast voor de komende periode. 

Of een vast of variabel contract de beste keuze is, hangt van verschillende zaken af. Hou je van grip en zekerheid? Of neem je graag een risico zodat je van de laagste prijs kunt profiteren? 

Bij een variabel contract beweeg je mee met de markt. Als de daling blijft doorzetten, dan profiteer je daar van. Maar als de inkoopprijzen later dit jaar toch weer gaan stijgen, dan stijgt jouw tarief ook.

Als je je tarief nu vastzet en de prijzen gaan later weer stijgen, dan heb je een goede keuze gemaakt. Maar als de prijzen in de loop van het jaar nog verder dalen, kun je daar weer niet van profiteren.

De energiemarkt kunnen we niet voorspellen. Wel kun je ons vasteprijs aanbod bekijken dat we voor je hebben klaar gezet in Mijn Vattenfall:   

Bekijk het aanbod

Bij een contract met een variabel tarief duurt het even voor je dit terugziet in je tarieven. Er zit een vertraging tussen veranderingen van de groothandelsprijzen en de wijzigingen van je tarieven. Dit heeft te maken met onze inkoopstrategie. We kopen energie vooraf voor je in. Niet in één keer, maar gespreid over een periode.

Door deze spreiding zit er vertraging in het doorberekenen van de prijzen op de energiemarkten en je variabele tarief. Bij een verlaging kan het dus iets langer duren, voor we het tarief verlagen. Maar het kan ook in je voordeel werken bij een verhoging. Hierdoor konden we bijvoorbeeld de extreme pieken in inkoopprijzen in 2022 dempen.

Nadat wij de inkoopperiode hebben afgesloten en de prijs hebben vastgesteld, informeren wij je over het nieuwe tarief. We informeren je minimaal 30 dagen van te voren over je nieuwe variabele tarieven. Daarom kunnen we een nieuwe prijs niet direct in laten gaan, maar zit hier altijd ruim een maand tussen.  

De prijzen van gas en stroom op de inkoopmarkt van energie zijn bewegelijk: net als bijvoorbeeld aandelen gaan ze omhoog en omlaag. Dit komt onder andere door:

• Vraag naar gas en stroom
• Aanbod van gas en stroom
• Hoe vol gasvoorraden zijn
• Onzekerheid in de markt
• Geopolitieke ontwikkelingen
• Het weer

Dat komt door verschillen in de inkoopstrategie en de prijsstelling per leverancier. Een andere inkoopstrategie leidt tot een ander tarief voor de klant. De inkoopstrategie hangt af van verschillende factoren, waaronder:

1. Het aantal maanden waarin we energie inkopen voor dat deze wordt geleverd aan de consument.
2. Het moment waarop we de prijs voor de consument vaststellen.
3. Het aantal maanden waarvoor het tarief vaststaat. 

Daarnaast is ook de prijsstelling van de energieleverancier van invloed. 

Sinds woensdag 9 oktober stegen de gasprijzen, maar gisteren (dinsdag 15 oktober) was er weer een daling te zien. Die stijging was vooral te wijten aan de toegenomen onrust in het Midden-Oosten. Dinsdag daalde de prijs enigszins door de Israëlische aankondiging dat zij in de toekomst alleen nog militaire doelwitten zullen aanvallen en energie- of olie-infrastructuur ongemoeid laten. Dat bericht nam enige spanning op de energiemarkten weg, waardoor de prijs iets ging dalen.

Zoals altijd speelde ook het weer een belangrijke rol bij de totstandkoming van de energieprijzen. De afgelopen week en in het weekend was er een grotere vraag naar gas door de lage temperaturen. Inmiddels zijn de temperaturen behoorlijk gestegen en dus neemt de vraag naar gas voor verwarming af. Er is op dit moment echter minder wind dan gemiddeld voor de tijd van het jaar en dat zorgt juist weer voor een hogere vraag naar gas, aangezien er meer gas nodig is voor de productie van elektriciteit.

Ook de afgelopen week zorgde het steeds verder escalerende conflict in het Midden-Oosten voor oplopende gasprijzen. Die stijging was tot vrijdag 4 oktober te zien, de afgelopen dagen zijn de gasprijzen weer iets gedaald omdat nieuwe berichten over verdere escalaties uitbleven. Desondanks zal de markt nerveus blijven reageren als gevolg van de geopolitieke spanningen in een regio die de rest van de wereld van olie en LNG voorziet.

Het nieuws vanuit Oekraïne dat de transportovereenkomst voor de doorvoer van Russisch gas richting Europa definitief niet verlengd zal worden, had geen effect op de gasmarkten. De markt was hier min of meer al vanuit gegaan. Ook in de komende weken zullen geopolitieke spanningen en het weer de koers van de gasmarkten bepalen.

In Europa wordt er netto nog steeds gas geïnjecteerd in de opslagen. Op dit moment is de gemiddelde vulgraad ongeveer 95%. In Nederland is de vulgraad ongeveer 93% en wordt er netto ook nog steeds geïnjecteerd.

Elektriciteit

Op de termijnmarkt zorgen de dalende gas- en CO₂-prijzen van de afgelopen dagen ervoor dat ook de prijzen van elektriciteit zijn gedaald. De spotprijzen van elektriciteit zijn sterk afhankelijk van het weer. Door Kirk, de afgezwakte orkaan die richting Europa komt, waren de weersverwachtingen de afgelopen week zeer onzeker. Nu er meer duidelijkheid is dat de uitloper van Kirk waarschijnlijk in Frankrijk aan land komt en weinig gevolgen zal hebben voor Nederland, zijn de weersverwachtingen ook weer aangepast. 

Inmiddels is de verwachting dat in de komende weken, in tegenstelling tot eerdere berichten, er minder wind zal zijn dan gemiddeld voor deze tijd van het jaar. Daarnaast zullen de temperaturen, na een paar dagen met wat kouder weer, na dit weekend weer tot 3 graden Celsius boven de normale waarden voor de tijd van het jaar uitkomen.

Over het algemeen is het de laatste tijd onrustig op de gasmarkt. De voornaamste oorzaak hiervan is het steeds verder escalerende conflict in het Midden-Oosten, nu Israël een grondoffensief is gestart in Libanon en ook Irak zich in het conflict heeft gemengd door raketten op Israël af te vuren. Deze escalaties brengen de aanvoerroutes in gevaar, waardoor de transportkosten van gas oplopen. Daarnaast zorgt ook het orkaanseizoen in de Verenigde Staten (VS) voor enige onrust op de gasmarkt, omdat hierdoor de aanvoer van LNG in gevaar zou kunnen komen.

Ondanks de geopolitieke spanningen, de redelijk lage temperaturen voor deze tijd van het jaar en het risico op minder aanvoer van LNG uit de VS, zijn er geen grote zorgen over de gasvoorziening de komende winter. Dankzij de hoge vulgraden en een stabiele toevoer van Noors gas, nu de onderhoudsperiode daar op zijn einde loopt, is voldoende gas beschikbaar.

Met betrekking tot de gasopslagen heeft de Nederlandse regering gisteren (dinsdag 1 oktober) bekend gemaakt dat de minimale vullingsgraad voor 2025 naar beneden wordt bijgesteld naar 80%. Momenteel wordt in Nederland een vullingsgraaddoelstelling van 90% gehanteerd. De Europese Unie verplicht Nederland een vullingsgraad van tenminste 74%. De reden voor de regering om de vullingsgraden naar beneden bij te stellen is dat de vraag naar gas in Nederland en de ons omringende landen is afgenomen; dit heeft de regering doen besluiten om een kleinere gasbuffer aan te houden.

Elektriciteit

Een groot aanbod van windenergie zorgde de afgelopen week voor een daling van de prijzen op de spotmarkt voor elektriciteit. De verwachting is dat het aanbod van elektriciteit afkomstig van windparken de komende weken hoog zal blijven en dat dat gepaard zal gaan met relatief hoge temperaturen voor de tijd van het jaar. Dit zou een prijsdrukkend effect kunnen hebben.

Het CBS maakte deze week bekend dat de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen in de eerste helft van 2024 is gestegen. Daarmee kwam het aandeel hernieuwbare elektriciteit uit op 53 procent van de totale elektriciteitsproductie. Er werd meer elektriciteit geproduceerd met hernieuwbare bronnen dan met fossiele bronnen. Die stijging van de elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen is vooral het gevolg van nieuwe windparken op de Noordzee.

De gasprijs daalde de afgelopen week sterk. Reden voor deze daling was het gerucht dat Oekraïne vanaf volgend jaar gas uit Azerbeidzjan zou gaan doorvoeren. Momenteel wordt gas uit Rusland via Oekraïne doorgevoerd naar Europa. De overeenkomst hiervoor loopt echter aan het einde van dit jaar af en vanwege de oorlog is het vrijwel zeker dat die overeenkomst niet verlengd zal worden.

Een mogelijke deal met Azerbeidzjan zou het Russische gas kunnen vervangen en zou daardoor meer zekerheid kunnen geven over de beschikbaarheid van gas in Europa na het aflopen van de huidige doorvoerovereenkomst met Rusland. Dit vooruitzicht zorgde de afgelopen week voor een daling van de gasprijs. De gasprijs voor levering in de volgende maand daalde op donderdag 19 september naar 33,083 €/MWh, een daling van meer dan 6% ten opzichte van de prijs de dag ervoor.

Al snel bleek echter dat er helemaal geen sprake was een doorvoerdeal met Azerbeidzjan en dat de geruchten onjuist waren. Het is onduidelijk of er momenteel echt gesprekken zijn tussen de landen over een doorvoerdeal. Mogelijk twijfelt Oekraïne over een deal, omdat de kans groot is dat het doorgevoerde gas alsnog gedeeltelijk uit Rusland afkomstig is en Oekraïne wil onder geen beding bijdragen aan de Russische staatskas door gas naar Europa door te voeren.

De trend van dalende prijzen op de energiemarkten heeft zich ook de afgelopen week doorgezet. Daardoor zijn op diverse markten de prijzen gedaald naar een niveau dat we sinds eind juli niet meer gezien hebben.

Door een redelijke balans op de gasmarkten, waarbij vraag en aanbod grotendeels gelijk opgingen, daalden de prijzen van gas op zowel de termijnmarkt als de spotmarkt. Nu de onderhoudswerkzaamheden aan de verschillende gasproductiefaciliteiten in Noorwegen zijn afgerond neemt het aanbod van Noors gas weer toe. Wel is het zo dat Gassco (operator van Noors gas) enkele additionele ongeplande onderhoudswerkzaamheden heeft gemeld, maar deze lijken te weinig impact te hebben om de gasprijzen te laten stijgen. De verwachting dat de temperaturen de komende weken mild zullen zijn heeft eveneens een positief effect op de gasprijzen, omdat de vraag naar gas voor verwarming hierdoor nog beperkt is. Op dit moment zijn ook de gasopslagen in de EU voor ruim 93% gevuld.

LNG-markt

Op de LNG-markt lijkt de vraag vanuit Japan te gaan toenemen. Op dit moment is er daar sprake van een hittegolf, waardoor extra gas nodig is om het land van voldoende elektriciteit te voorzien. Dit zorgt ervoor dat er op de spotmarkt voor LNG in Azië meer wordt betaald dan in Europa. 

In Duitsland is deze maand een LNG-terminal in gebruik genomen waar ook (kleine) schepen geladen kunnen worden met LNG dat in de haven ligt opgeslagen. Doel hiervan is om ook Noord-Europa te kunnen voorzien van kleinere ladingen LNG en daarmee in dit gebied de leveringszekerheid te vergroten.

Na een aantal dagen van dalingen en daarna weer stijgingen, is de gasmarkt gisteren (10 september) gesloten op het laagste niveau sinds eind juli. 

De gasprijzen stegen de laatste dagen vooral, omdat de verwachtte temperaturen in Europa naar beneden zijn bijgesteld en daarmee ver onder de temperaturen uitkomen die gemiddeld zijn voor deze tijd van het jaar. Ook kwam er minder gas uit Noorwegen. Dit is het gevolg van ongepland onderhoud aan de Noorse gasinstallaties.

De dreiging van orkanen, de spanningen in het Midden-Oosten en de aanhoudende oorlog in Oekraïne blijven ook een rol spelen. Deze ontwikkelingen zorgen voor een negatief sentiment op de energiemarkt. Daar staat tegenover, dat de gasopslagen goed gevuld zijn. Verder lijken de lage temperaturen van korte duur, aangezien de temperaturen na het weekend weer naar meer normale waardes voor de tijd van het jaar oplopen. Vooralsnog lijken de volle gasopslagen en het feit dat de temperaturen na het weekeinde weer oplopen, zwaarder te wegen dan de eerder genoemde geopolitieke situatie en het onderhoud aan de Noorse gasinstallaties. Hierdoor zijn de prijzen van gas gisteren gedaald. 

Net als vorige week is er veel onzekerheid op de verschillende energiemarkten als gevolg van het escalerende conflict in het Midden-Oosten en de recente intensivering van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Desalniettemin zijn er ook ontwikkelingen die zorgen voor prijsdalingen. Zo lijkt het erop dat de markt de vraag heeft aangepast aan het verminderde aanbod vanuit Noorwegen als gevolg van onderhoud aan gasinstallaties. Hierdoor zagen we gisteren (3 september) al een lichte daling van de spotprijzen op de gasmarkt.

Ook is er deze eerste dagen van september in Europa veel meer LNG geïmporteerd dan in dezelfde periode vorig jaar. Dat heeft ook een prijsverlagend effect op de gasprijzen. Mede doordat de spotprijzen van LNG in Azië ook dalen, is het de verwachting dat de LNG-toevoer richting Europa ook de komende maanden goed zal blijven.

Gisteren werd de verwachte elektriciteitsproductie door Franse kerncentrales voor 2024 met minimaal 4% naar boven bijgesteld. Dit is vanwege de verbeterde beschikbaarheid van de Franse kerncentrales en heeft een prijsdrukkend effect op zowel de gas- als elektriciteitsmarkten omdat deze elektriciteit dan niet met gas opgewekt hoeft te worden en er dus minder vraag naar gas zal zijn. De prijzen op de CO₂-markt en de kolenmarkten daalden ook vanwege de gasprijzen. 

Elektriciteit

Op de spotmarkten voor elektriciteit is de overgang naar het najaar (met steeds kortere dagen) ook goed merkbaar. De prijzen voor levering in de schouderuren worden steeds duurder ten opzichte van de uren overdag. De gemiddelde dagprijs voor de maand september op de spotmarkt is daardoor aanmerkelijk hoger dan in de maand augustus. Met de verwachting dat er de komende weken minder wind zal zijn, zal dit prijsbeeld nog wel even aanhouden.

In de afgelopen weken is de nervositeit op de energiemarkten sterk toegenomen. Dit is het gevolg van het escalerende conflict in het Midden-Oosten en de recente intensivering van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Die toegenomen spanning en nervositeit zorgden tot vorige week voor stijgende prijzen op de energiemarkten.

De afgelopen week nam de spanning iets af, waardoor de prijs van de maandvooruit-contracten en andere leveringsperiodes weer daalden naar het niveau van begin augustus. Toch zien we dat zodra de onrust weer wat toeneemt, zoals de afgelopen dagen waarbij er Russische aanvallen op diverse energievoorzieningen in Oekraïne waren, de prijzen direct weer stijgen. De afgelopen dagen was dat het geval, waarbij ook gepland groot onderhoud aan de Noorse gasinfrastructuur een belangrijke rol speelde. Dat onderhoud zal enkele weken gaan duren. Doordat er tijdelijk minder gas beschikbaar is vanuit Noorwegen kunnen verstoringen in het gasaanbod moeilijker opgevangen worden dan wanneer normaal gesproken de Noorse gasvelden volledig beschikbaar zijn. 

Gasvoorraden en LNG

Inmiddels zijn de Europese gasopslagen wel goed gevuld. Op Europees niveau is de vulgraad op dit moment 92%. De Europese doelstelling om een vulgraad van 90% te hebben bereikt op 1 november is daarmee ruim twee maanden eerder gehaald. In Nederland is de vulgraad op dit moment nog 89%, waardoor ook hier de doelstelling wel gehaald zal worden. Op de LNG-markt is er nog steeds sterke concurrentie vanuit Azië. Mede door de verhoogde vraag naar elektriciteit voor koeling is er in dit werelddeel een verhoogde vraag naar gas om die benodigde elektriciteit op te wekken.

Elektriciteit

De termijnprijzen van elektriciteit bewogen met de gasprijzen mee. Op de spotmarkt waren de prijzen in het eerste deel van de maand augustus wat hoger dan op dit moment. Doordat de afgelopen week de wind is toegenomen daalden de uurprijzen. De verwachting voor de komende weken is dat er minder dan gemiddeld elektriciteit uit wind zal worden opgewekt en dat er juist bovengemiddeld veel elektriciteit uit zon zal worden opgewekt. Hierdoor zal de komende week de gemiddelde spotprijs naar verwachting weer wat gaan stijgen.

De afgelopen week zagen we op de Europese gasmarkt een stijging van de prijzen. Deze prijsstijging wordt met name veroorzaakt door een hoge vraag als gevolg van hittegolven in Azië en Europa. Hierdoor is er ook in Azië een grote vraag naar LNG, waardoor de prijzen daar stijgen en het voor leveranciers van LNG interessant is om hun schepen naar Azië te laten varen.

De temperaturen in Europa lijken na volgende week iets te dalen, waardoor de vraag naar gas ook iets zal afnemen. Dat zal mogelijk ook leiden tot lagere elektriciteitsprijzen. Hier moet wel het voorbehoud gemaakt worden dat de kans bestaat dat er zich in de Verenigde Staten een nieuwe orkaan vormt. Deze kan mogelijk schade veroorzaken aan LNG-installaties of zorgen voor onderbrekingen van de LNG-export. In dat geval zou er juist sprake kunnen zijn van een prijsstijging.

Elektriciteitsmarkt

De verwachting is dat er in de maand augustus minder wind en zon zal zijn dan normaal voor de tijd van het jaar. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat de prijzen wat stijgen, omdat er minder elektriciteit uit hernieuwbare bronnen beschikbaar is.

Een belangrijke ontwikkeling op de energiemarkt is dat er in Europa in de eerste helft van 2024 voor het eerst meer elektriciteit is gegenereerd uit wind- en zonne-energie dan uit fossiele brandstoffen. Als gevolg daarvan zien we een afname van de CO₂-uitstoot (gerelateerd aan de opwek van elektriciteit) van 17% ten opzichte van een jaar eerder in de periode van januari tot juni. In 2023 nam het geïnstalleerd vermogen aan zon- en windenergie toe met 74,2 GW. Een absoluut record dat mede het gevolg is van de oorlog in Oekraïne en de daarmee gepaarde boycot van Russisch gas.

De afgelopen week werd gekenmerkt door een stabiele situatie op de verschillende energiemarkten. Het meest kenmerkend voor de gasmarkt de afgelopen week was het goede aanbod, waardoor de prijzen laag bleven. Ook de goede vullingsgraden van de gasvoorraden dragen bij aan een stabiele gasmarkt.

De vullingsgraad in Nederland bleef een tijdje achter bij de rest van Europa, omdat er om onbekende redenen niet geïnjecteerd werd in Norg. Maar op dit moment heeft Nederland een vullingsgraad van 76%. De Europese vullingsgraad is 83% en ligt daarmee op schema om in november de afgesproken 90% te bereiken.

Hoewel het de afgelopen weken in Midden- en Zuid-Europa erg warm was, worden er op korte termijn geen hittegolven verwacht die daarmee de prijzen op de gasmarkt zouden kunnen doen stijgen. Een andere factor die potentieel wél een prijsverhogend effect zou kunnen hebben op de gasmarkt, is het geplande onderhoud aan gasinstallaties in Noorwegen volgende maand.

De laatste weken zien we een prijsdalend effect op de gasmarkt. Dit komt onder andere doordat de Europese gasvoorraden goed gevuld zijn. De Europese vullingsgraad ligt nu rond de 80%. De International Energy Agency (IEA) meldde dat de Europese Unie goed op schema ligt om de vullingsgraad van 90% voor het stookseizoen te halen. Daarnaast is er momenteel een goede gasaanvoer vanuit Noorwegen.

Op de gasmarkt zien we dat de mondiale LNG-handel steeds meer effect heeft op de gasprijzen in Europa. Zo kan een hittegolf in Azië, waarbij er meer vraag is naar elektriciteit voor koeling, invloed hebben op de gasprijzen in Europa, zoals we een paar weken geleden zagen.

Afgelopen zondag (14 juli) waren er 9 aaneengesloten uren waarbij de prijzen op de spotmarkt voor elektriciteit negatief waren. Dit kwam door een grote hoeveelheid opwek van zonne-energie. Negatieve elektriciteitsprijzen op de spotmarkt, met name in het weekend wanneer ook de vraag laag is, zullen in deze tijd van het jaar steeds vaker voorkomen.