De bodem-water warmtepomp, zo zit het

Zo werkt de bodem-water warmtepomp

Het mooie aan warmtepompen is dat ze slim gebruik maken van uiteenlopende soorten energiebronnen. Zoals de naam al verklapt, haalt de bodem-water warmtepomp energie uit de bodem om je huis te verwarmen en voor warm tapwater te zorgen. Hiervoor heb je wel voldoende ruimte nodig in je tuin, omdat er diepe gaten in de grond worden geboord, en het moet toegankelijk zijn voor de aanleg van de bron. 

Horizontaal vs. verticaal buizensysteem

Zo’n grondgebonden bodem-water warmtepomp heeft een unieke werking. Het begint allemaal bij het buizensysteem. Dit is een netwerk van buizen dat je in de grond aanlegt om energie uit de bron te halen. Het buizensysteem kun je zowel horizontaal als verticaal laten aanleggen. Dit hangt onder andere af van de hoeveelheid ruimte rondom jouw huis.

Als je bijvoorbeeld genoeg ruimte hebt in je tuin zou je voor een horizontaal netwerk kunnen kiezen. In Nederland wordt dit niet veel gedaan, omdat er meestal onvoldoende ruimte is. Een verticaal buizensysteem dat de diepte ingaat is hier de meest toegepaste vorm. 

Een installateur kan je altijd van meer informatie voorzien over het installeren van een bodem-water warmtepomp. 

Werking grondwater warmtepomp

Door de buizen in de grond stroomt een brine, dat is water met een antivriesvloeistof zoals glycol. Zo voorkom je dat het water in de buizen bevriest als het heel koud is. De brine neemt de temperatuur (doorgaans 10-12 graden Celsius) van de bodem over, maar dit is nog niet warm genoeg om de woning te verwarmen. De warmtepomp brengt daarna de temperatuur nog meer omhoog tot ongeveer 35-45 graden Celsius. Dat doet hij met hulp van verschillende onderdelen. 

In de verdamper van de warmtepomp wordt de energie die is opgenomen in de brine overgedragen aan het koudemiddel van de warmtepomp. Het vloeibare koudemiddel wordt daarbij gasvormig. Daarna verhoogt de compressor de druk en daarmee ook de temperatuur van het gas. De condensor (een warmtewisselaar) geeft hierna de warmte van het gas af aan het water in de leidingen van het verwarmingssysteem in huis. Bij die warmte-afgifte koelt het koudemiddel ook weer af. Het gas condenseert en wordt zo weer vloeibaar. In een expansieventiel wordt de druk weer verlaagd en verlaagt ook de temperatuur van het koudemiddel tot onder die van het brine en kan de cyclus weer opnieuw beginnen. Zo houdt de warmtepomp alleen met behulp van stroom de woning lekker warm.

Deze cyclus is in essentie hetzelfde voor alle soorten warmtepompen. Wil je meer uitleg over de koudemiddelcyclus? Bekijk ons artikel over de lucht-water warmtepomp voor een gedetailleerde uitleg van de werking.

Warmtepomp met grond als energiebron: voor- en nadelen

De bodem-water warmtepomp gebruikt de grond/bodem als energiebron. Dat heeft veel voordelen. Maar helaas brengt het ook verschillende nadelen met zich mee.

Voordelen

• Hoog rendement. Eén van de grootste voordelen aan een grondgebonden warmtepomp zoals de bodem-water warmtepomp, is het hoge rendement. Hiermee bedoelen we verhouding verbruikte stroom tot geleverde warmte. De warmtepomp heeft een hoog rendement als hij veel warmte levert, maar hier zo weinig mogelijk stroom voor verbruikt. Met de bodem-water warmtepomp heb je een hoog en constant jaarlijks rendement. Dat komt omdat de temperatuur van de energiebron (de bodem) op de diepte van de buizen het hele jaar door constant is. Let wel op: de warmtepomp in combinatie met een verticaal buizensysteem biedt een iets hoger en constanter rendement. Deze buizen liggen namelijk dieper dan bij een horizontaal systeem. 
  
  
• Passieve koeling. Nog een groot voordeel, is dat je met een bodem-water warmtepomp in de meeste gevallen passief kan koelen. Deze manier van koelen is heel energiezuinig omdat de compressor niet gebruikt hoeft te worden. Ook regenereer je met passieve koeling de bron. Door in de zomer je woning te koelen, voeg je ook weer energie uit de (warme) woning toe aan de bron. Daardoor stijgt de temperatuur van de bron (de bodem). In de herfst en winter kun je met die energie weer je woning verwarmen. 

• Bodembron zie je niet en maakt minder geluid. Als de bron is aangelegd, is er alleen een klein oppervlak zichtbaar waar de buizen de grond in gaan. Het geluid is minder geworden, omdat deze veel rustiger kan draaien en beter is ingepakt dan een lucht-water warmtepomp. 

Nadelen

• Duurder dan niet-grondgebonden warmtepompen. Een grondgebonden type zoals de bodem-water warmtepomp is één van de duurste soort warmtepompen en vraagt om een grote investering. In de laatste alinea van dit artikel lees je meer over kosten en subsidiemogelijkheden voor deze pomp. Als je meer wil weten over de prijzen van andere soorten warmtepompen, bekijk dan onze pagina kosten en subsidie warmtepomp. 
  
  
• Moeilijker te installeren. De bodem-water warmtepomp is lastiger te installeren dan bijvoorbeeld de lucht-water of de lucht-lucht warmtepomp. En daarom zit er ook een aanzienlijk hoger prijskaartje aan vast. Het aanleggen van een ondergronds buizensysteem is namelijk een flinke klus. Voor de graafwerkzaamheden, het aanleggen van het buizensysteem en de installatie van de warmtepomp moet je ongeveer 3 dagen rekenen. 
  
  
• Niet altijd geschikt. Deze warmtepomp is niet geschikt als je isolatie nog niet op orde is of als je verwarmingssysteem niet overweg kan met lagetemperatuurverwarming. 

(Bron: Milieu Centraal)

Belangrijke dingen waar je op moet letten

Een bodem-water warmtepomp kan je niet direct in elk huis plaatsen. Een goede voorbereiding is het halve werk. Dit zijn een aantal belangrijke dingen waar je op moet letten:

• Isolatie en afgiftesysteem. Zorg eerst dat deze twee dingen in orde zijn voordat je besluit een bodem-water warmtepomp te kopen. Hoe beter de isolatie van jouw huis, hoe beter de woning de warmte in huis vasthoudt. En in de zomer blijft het ook nog eens prettig koel. Als jouw dak, vloeren, ramen en wanden goed geïsoleerd zijn dan hoeft de warmtepomp minder hard te werken om je woning lekker warm te houden. De eerste stap naar een warmtepomp is daardoor altijd een goede isolatie van je huis. Heb je hier advies over nodig? Neem contact op met onze partner Takkenkamp voor advies op maat. 
  
  Maar ook heeft een warmtepomp een speciaal afgiftesysteem nodig om je woning te verwarmen. De meeste huizen hebben nu nog een radiatorensysteem dat werkt met hoge temperaturen, maar dit is niet altijd geschikt voor een warmtepomp. Warmtepompen werken namelijk met lage temperaturen. Je moet dus ook jouw warmte-afgiftesysteem hierop aanpassen. Lage temperatuur convectoren zijn goed, maar nog beter zelfs is een vloerverwarmingssysteem.
  
  
• Bodemsamenstelling. Waar de bodem rondom jouw huis uit bestaat, heeft invloed op het rendement van de warmtepomp. Bepaalde bodemsoorten kunnen namelijk meer warmte opnemen. Het rendement bij een zandsteenbodem is daardoor bijvoorbeeld twee keer zo hoog dan bij een droge zandbodem. 
  
  
• Vergunning. Het is mogelijk dat je een vergunning nodig hebt voor het laten uitvoeren van de werkzaamheden. Dit kun je checken via jouw gemeente.

Kosten en subsidie warmtepomp met bodembron

Volgens Milieu Centraal zijn de gemiddelde kosten voor een volledig elektrische warmtepomp met bodembron € 30.000,-. Dit is berekend voor een warmtepomp met een vermogen van 8 kW.  Voor de warmtepomp uit dit voorbeeld krijg je € 4.425,- subsidie. 

Kijk hier voor de subsidiemogelijkheden