MarktRappodcast: Beluister de podcast van december en blijf op de hoogte

Lees de podcast

Dit is MarktRappodcast, een maandelijkse podcast van Vattenfall. In deze podcast bespreken vier marktspelers de belangrijkste trends en ontwikkelingen op de energiemarkt van de afgelopen maand en kijken ze alvast vooruit naar de komende maand.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Welkom bij deze vierde MarktRappodcast, de laatste van dit jaar. We hebben naar aanleiding van de vorige aflevering veel positieve reacties gehad, dus we voorzien denk ik wel in een behoefte. En omdat we het ook heel leuk vinden om te doen, gaan we ook het komende jaar verder met deze podcast.

Nou, dat gezegd hebbende, laten we starten met deze podcast van de maand december. Een bijzondere, want een beetje zoals te doen gebruikelijk, kijk je dan aan het eind van het jaar terug op de gebeurtenissen van dat jaar. En dat gaan wij ook doen. In vogelvlucht gaan we dat proberen te doen, gaan we door het jaar heen en bespreken we de belangrijkste gebeurtenissen op de energiemarkt. En daarvoor zit deze keer bij mij aan tafel Gitte Janssen, Rick Marsman en Frank Meens.

Gitte en Rick zijn al eerder aan tafel geweest, die heeft u al gehoord. Zij zijn mijn collega's van de Markt Expertise Desk. En Frank is Manager Commercial Operations bij de Zakelijke markt van Vattenfall. Welkom alle drie.

Rick is helaas niet helemaal fit, die neemt op afstand deel aan het gesprek. Maar dat doet volgens mij niet ter zake, dat komt helemaal goed. Mijn naam is Peter Kortstra en laten we snel gaan beginnen, want we hebben maar twintig minuten de tijd en we hebben veel te bespreken.

Allereerst, wat was voor jullie persoonlijk eigenlijk de belangrijkste gebeurtenis op de energiemarkt en wat vonden jullie het meest opvallend? Rick, kan jij als eerste daar iets over zeggen?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Ja, ja, wat mij toch over het algemeen opviel, de tendens was gelukkig dat de prijzen omlaag gingen, maar dat je wel steeds zag dat de risicopremies bij verschillende nieuwsberichten steeds sterk werden ingeprijsd. Maar uiteindelijk gebeurde het niet. Ik denk dat je afgelopen maandag het ook alweer zag. Daar had je het bericht dat de olieschepen van BP niet meer door de Rode Zee willen varen.

Daardoor stegen de prijzen afgelopen maandag hard, maar de volgende dag daalden ze ook ongeveer weer net zo hard, omdat het toch een beetje voorbarig leek.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Dus de effecten lijken steeds kleiner te worden?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Dat is eigenlijk wel een beetje de conclusie die we kunnen trekken. Ja, ik denk dat het ook een beetje te maken heeft. Het vertrouwen komt te voet en gaat op paard. Dus langzaam maar zeker moet de markt ook weer vertrouwen krijgen in dat we een nieuw evenwicht hebben.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Oké, dankjewel. Gitte, wat viel jou op dit jaar?

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ik vond het gewoon heel verdrietig dat net als vorig jaar weer een oorlog de belangrijkste gebeurtenis is op de energiemarkt. Ja, dat is wel inderdaad een trieste conclusie die we kunnen trekken.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Frank, wat is jouw opvallende moment?

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, ik sluit me wel zeker aan bij Rick dat je enorme fluctuaties ziet door het jaar heen. De trend is wel echt daling geweest, enorme prijsdaling. Wat mij voor de rest opvalt is dat je door de dag heen enorme prijspieken ziet. Dus dat is opvallend. Er is veel nervositeit nog steeds in de markt. Ik zit hier vandaag ook bij voor het klantperspectief. Maar dus om af en toe even daar wat licht over te laten schijnen. Maar bijvoorbeeld klanten die geïnvesteerd hebben in batterijen of in flexibel vermogen, die hebben daar dus dan wel profijt bij.

Dus investeren in flexibiliteit en leren omgaan daarmee, dat loont wel in een markt als deze. Ja, dat is zeker belangrijk.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Wat voor jaar was het eigenlijk? Welke prijsontwikkelingen hebben we dit jaar gezien? En wat waren daarvoor volgens jullie de meest opvallende ontwikkelingen? Rick, zou jij jouw licht daar eens over willen laten schijnen?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Ja, vergeleken met een paar jaar geleden is natuurlijk anders. Maar als je het vergelijkt te opzichte van 2022 dan zie je wel dat de markt een stuk stabieler is. Vorig jaar hadden we nog momenten dat we bijvoorbeeld ons eigen handelsplatform tijdelijk moesten sluiten vanwege de grote fluctuaties door de dag heen. Dat is dit jaar gelukkig niet gebeurd en dat was ook zeker niet nodig. Dus we hebben er met z'n allen wel voor gezorgd dat de markt er meer vertrouwen in heeft gekregen. En dat we het kunnen rooien zonder Russisch gas.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Gitte, had jij daar nog een aanvulling op?

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Nou, wat ik wel opvallend vond is het effect van zon. Dus in 2022 zijn er een enorm aantal zonnepanelen op de daken gelegd. 4,8 Gigawatt piek. En de effecten daarvan werden deze zomer heel duidelijk zichtbaar. Natuurlijk werden er eerder ook zonnepanelen op de daken gelegd. Dan zag je toen het effect ook. Maar het afgelopen jaar is dat effect wel flink groter geworden. Dus ja, Rick zegt dat de energiemarkt iets stabieler is geworden. Nou, dat is op de korte termijn. Maar juist eigenlijk niet zo. Dus de spotmarkt, intraday- en de onbalansmarkt. Die zijn juist eigenlijk veel volatieler geworden. En ja, negatieve prijzen komen veel vaker voor. En dat zal de komende jaren ook alleen maar meer worden, denk ik.

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, die negatieve prijzen waar je het over hebt, Gitte, die hebben dan ook wel weer effect op onze klanten. Die bijvoorbeeld zonnepanelen hebben gelegd. Dat komt de business case van zo'n zonnepaneel niet altijd ten goede. Dus inderdaad stabieler, waarschijnlijk rustiger. Maar er gebeuren nog genoeg zaken die ook echt heel veel effect. Kunnen hebben op onze klanten.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Een andere ontwikkeling die eigenlijk vanaf het begin van het jaar, zagen we dat al. Is dat de gasprijs gedurende het jaar verder is gedaald. Die daling heeft het de hele jaar doorgezet. Tot eigenlijk aan vandaag. En betekent dat nu ook dat we dan de volledige gasvoorziening op orde hebben en dat we eigenlijk het gat dat Rusland achterliet, doordat we geen Russisch gas meer afnamen, dat dat gat is opgevuld en dat we eigenlijk geen zorgen meer hoeven te maken over onze gastoevoer en gasvoorraden?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Nou, ik denk ja en nee. Ja, we hebben het Russisch gas eigenlijk kunnen vervangen. Die prijs die ligt nu een vele malen lager dan afgelopen jaar. Dat heeft gewoon mee te maken dat de vraag en aanbod een nieuw evenwicht heeft gevonden. Maar het is nog wel steeds zo dat we natuurlijk een grote hap aan gas missen uit Rusland.

Dus op het moment dat het toch weer koud wordt. En we krijgen in een keer een koude winter. Dan is er veel minder aanbod om die extra vraag die er dan komt om dat aan te vullen. Dus dan zul je waarschijnlijk toch in een keer weer veel hogere prijzen gaan zien dan de termijnprijzen en spotprijzen die je nu hebt. Dus ja, daar zitten zeker nog wel risico's in. En ook als je kijkt naar de afgelopen twee maanden. Dan zie je bijvoorbeeld in Duitsland dat de grasvraag vanuit de industrie juist weer is toegenomen ten opzichte van vorig jaar.

En dat kwam met name door het grote prijsverschil. Vorig jaar had je nog gas boven de 100 euro per megawattuur. Nu zit je zeg maar tussen de 30 en de 40 euro. Dus dat maakt het wel dat op het moment dat de prijs lager wordt het verbruik ook meteen weer toe gaat nemen.

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ja, wat ook belangrijk is, is dat de LNG-markt een hele andere markt is dan gas uit pijpleidingen. Dus eerder haalden we alle gas eigenlijk, of bijna al het gas uit pijpleidingen. En dat pijpleidinggas kan alleen maar naar de regio's worden vervoerd. Waar de pijpleidingen liggen. Dus ja, dat zorgt wel voor zekerheid tot levering.

En die zekerheid is er bij LNG-schepen natuurlijk niet. Die kunnen daarheen varen waar de prijs het hoogst is. Dus gas uit LNG zorgt voor minder zekerheid op de markt. Al worden er wel steeds meer lange termijncontracten gesloten. Dus die geven wel wat meer zekerheid dat het in ieder geval richting Europa komt. Ja, en wat je verder ziet is dat pijpleidinggas gewoon een stuk goedkoper was dan LNG is. Dus als je kijkt naar de vervoer- en bewerkingskosten, dan is pijpleidinggas veel goedkoper. Dus aangezien we nu veel uit LNG halen, dan legt dat een hoger bodem onder de gasprijs dan dat er met pijpleidinggas het geval was.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Een andere ontwikkeling die we dit jaar zagen en wat veel effect had op de prijs op de energiemarkt... ...er waren een aantal stakingen. Zo waren de stakingen onder andere in Frankrijk en ook in Australië. 

En je ziet dat dat veel effect heeft en dat laat toch ook wel weer zien hoe kwetsbaar je bent. Zijn we niet te kwetsbaar als dergelijke activiteiten zoveel effect op ons hebben?

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ja, dat vind ik een interessante vraag en ik denk ook dat wel meer mensen met die vraag zitten. Maar het punt is wel, je bent afhankelijk van andere partijen, maar in hoeverre je daar wat aan kan doen is een tweede. Want ja, we produceren zelf nou eenmaal een stuk minder gas.

Nu er geen gas in Groningen meer gewonnen wordt, dan moet je het wel uit andere landen halen en dus ben je afhankelijk. Maar wat ik ook wel even wil benadrukken, het is niet alleen maar negatief dat de energiemarkt een landoverstijgend karakter heeft.

Er liggen ook heel veel connectoren tussen andere landen in Europa. Die zorgen juist voor elektriciteit als wij het niet hebben. Bijvoorbeeld als hier een centrale uitvalt, dan zorgt de energie uit andere landen dus voor dat ons net stabiel blijft en wij voldoende elektriciteit hebben. En wat het ook nog is, verder is bijvoorbeeld kernenergie uit Frankrijk of energie uit waterkrachtcentrales hoger gelegen. Die energie is vaak veel goedkoper dan onze elektriciteit uit gas. Dus op dat vlak zorgt verbondenheid met andere landen juist voor lagere en stabielere prijzen in plaats van hogere.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Dus we hebben eigenlijk te maken met de lusten en de lasten in dit geval.

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ja, dat klopt.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

We kunnen er niet omheen en jij gaf het eerder al aan Gitte bij de introductievraag. Er waren dit jaar twee grote geopolitieke gebeurtenissen die een stempel hebben gedrukt op de energiemarkten. Dat was natuurlijk de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, maar daar kwam bij het koninkrijk Conflict tussen Israël en Hamas. En daarnaast zagen we ook een schrikreactie halverwege dit jaar. Toen men dacht dat de pijplijn in Finland was gesaboteerd. Daar reageerde de energiemarkt ook direct op.
Achteraf leek dat niet zo te zijn. Maar goed, de gevolgen waren wel fors. In hoeverre hebben al deze zaken de energiemarkten nu beïnvloed? En wat verwachten jullie dat het effect daarvan zal zijn in het komende jaar?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Ja, dit soort dingen zijn moeilijk te voorspellen. Als er niks verandert, dan zullen we het komende jaar niet veel van deze dingen gaan merken. Er zit een bepaalde stabiliteit in de markt. Maar het blijft altijd zo, er hoeft maar wat te gebeuren. Je zag het de afgelopen maandag en de prijzen kunnen weer omhoog gaan. Al dan niet tijdelijk. Hoe groter de onzekerheid wordt het langer te maken.

En als de termijn erbij komt, dan zul je misschien weer voor een langere termijn een stijgende trend gaan zien. Maar het blijft lastig te voorspellen.

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, want de afgelopen weken zag ik ook een aantal berichten over het Midden-Oosten. En over de Rode Zee met rebellen. En dan zie je ineens zo'n markt, zie je 5 euro omhoog stuiteren. Een paar dagen later koelt dat ook weer heel snel af. 8, 9 procent daling komt gewoon voor op dit moment op de Month-ahead. Dus de volatiliteit is groot. En dat is ook iets waar onze klanten in zitten. Daar moet je rekening mee moeten houden. Bijvoorbeeld bij het opzetten en het uitvoeren van een inkoopstrategie. Dat vraagt wel wat anders van onze klanten qua kennis, qua verdieping en ja, ook je flexibiliteit. Hoe je omgaat met die verandering in de markt.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Ja, dus ja, het blijft natuurlijk onzeker wat er gaat gebeuren. Het hoeft ook maar wat te gebeuren en dan zul je zien dat het effect heeft. Maar we kunnen het ook niet voorspellen inderdaad. Dus het is alert blijven.

Iets anders. Er zijn natuurlijk forse klimaatambities. En dat betekent ook dat bedrijven en organisaties fors moeten investeren om die doelen te realiseren. Nou, ik zou graag dicht bij huis willen beginnen. Frank, zou je iets kunnen vertellen over de meest aansprekende bijdrage of bijdrage die Vattenfall daar aan levert?

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, dat is inderdaad dicht bij huis. Dat is het eigen huis. Dus Vattenfall is eigenlijk een van de eerste energiebedrijven waarvan de doelstelling van een netto nul uitstoot in 2040 is geverifieerd. En goedgekeurd door het Science Based Target Initiative, het SBTi.

Dit vormt een aanvulling op de doelstellingen van Vattenfall voor 2030. Die in lijn zijn met het beperken van de opwarming van de aarde met maximaal anderhalve graad. En ik denk dat we als bedrijf trots mogen zijn en dat we ons hier aan committeren. Maar tegelijkertijd leggen we onszelf daarmee ook wel echt een verplichting op. Want jezelf committent aan dergelijke doelstellingen betekent dat er niet alleen naar de CO₂-uitstoot van onze eigen elektriciteitsproductie en warmteproductie wordt gekeken. Maar ook naar alle upstream en downstream activiteiten en de emissies die daaruit voortkomen.

Dus de upstream emissies omvat bijvoorbeeld de emissies in de toevoerketen als het gaat om de bouw van een nieuw windpark of investeringen in onze centrales. En de downstream activiteiten, de emissies daarvan, dat gaat echt over onze klanten.

Dus bijvoorbeeld de verkoop van gas aan onze particulieren of zaakklanten. En als bedrijf hebben we dus plannen gemaakt om die CO₂-positie zo af te bouwen in 2030. Dat we voldoen aan die anderhalve graad commitment.

Maar dan hoor ik je al denken Peter, de volgende vraag waarschijnlijk: wat doen we dan concreet? Nou, een paar voorbeelden om het concreet te maken. We hebben dit jaar één van de grootste windparken op zee ter wereld geopend met Hollandse Kust Zuid.

Ja, echt een pareltje wat dat betreft voor Vattenfall. Een ongesubsidieerd windpark waarmee we omgerekend ongeveer anderhalve miljoen naar huishoudens kunnen leveren. Nou, dat is echt een hele grote stap in die ontwikkeling naar 2030.

Maar het is natuurlijk wat ik net zei. Ook belangrijk is dat we een hele grote stap in de ontwikkeling gaan. Het is belangrijk dat we onze klanten betrekken actief. En dat doen we bijvoorbeeld door elektrificatie te faciliteren. Door over te stappen van gas naar elektriciteit.

Maar bijvoorbeeld ook gezamenlijk te focussen op het minder verbruik van gas. En door meer groene producten af te zetten in de markt. Nou, zo hebben we dit jaar het grootste deel van de elektriciteitscontracten die we in de boeken hebben opgenomen.

Op basis van Europese of Nederlandse wind gesloten. En ja, dat is toch echt een trendbreuk met het verleden.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Ja, dat zijn mooie stappen. Want je hebt het over de klanten. Hoe beoordeel jij nu in algemene zin de voortgang in het realiseren van die klimaatdoelen bij bedrijven? Daar zitten natuurlijk ook onze klanten bij.

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, we zien bij onze relatie met onze klanten echt een enorme bewustwording en verantwoordelijkheid als het gaat om investeringen voor de toekomst. Duurzaamheid is in die investeringsbesluiten toch steeds vaker een leidend thema. Of één van de leidende thema's. En het feit dat het centraal staat, dat geeft wat mij betreft wel vertrouwen naar de toekomst. Maar wel zien we dat er nog een aantal factoren zijn die het ingewikkeld maken om snel keuzes te maken voor bedrijven. Bijvoorbeeld netcongressie. Er wordt veel over gepraat. Is een spelbreker in bepaalde regio's. Maar ook het beleid vanuit de overheid. Dat op sommige momenten onduidelijk is of zelfs kan veranderen. Kijk maar naar de spanningen die meekomen met de recente verkiezingsuitslag op het thema duurzaamheid.

Nou ja, dat dwingt bedrijven om creatief te zijn in die energietransitie. En soms ook risico's te nemen. Dat komt over het algemeen het tempo van die transitie dan weer niet ten goede.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

En daarop aansluitend, ik ben ook wel even nieuwsgierig. Zijn er nog technologische ontwikkelingen waar jullie van op de hoogte zijn. Waarvan je verwacht dat kan de komende jaren nog wel eens van invloed zijn. Gitte.

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ja, bedrijven gaan in de toekomst steeds minder gas verbruiken. Dat werd net ook al door Frank genoemd. Door processen te elektrificeren met bijvoorbeeld batterijen, warmtepompen of e-boilers. En ik denk, nou ja. Daardoor neemt het druk op een elektriciteit. Dat gaat steeds net enorm toe. Verder speelt natuurlijk de toename van duurzame opwek een rol. Bij de steeds volatielere prijzen hebben we het net ook over gehad.

Flex-producten zoals nood- en regelvermogen zullen steeds belangrijker worden in de toekomst. En met technologieën zoals e-boilers en batterijen kunnen bedrijven hier makkelijker een grote rol in spelen. Dus even kort. Ik weet niet of alle luisteraars weten wat het is. Maar als je net ziet dat het net uit balans dreigt te raken.

Dan zullen bedrijven worden opgeroepen. Om op of af te regelen. In de vorm van nood. Of regelvermogen. Om het net te stabiliseren. En daarnaast wat je nog ziet, is dat bedrijven met bijvoorbeeld e-boilers meer kunnen inspelen op de steeds grotere verschillen. Tussen de spot- en de intraday-markt. Door te optimaliseren op de intraday-markt.

Dus voorheen zag je eigenlijk dat alleen gebeurde op de spotmarkt. En nu denk ik dus. Hoe meer we flexibel kunnen sturen. Hoe belangrijker de intraday-markt daarin wordt.

Ja, ik denk gewoon dat het de toekomst wordt. In de toekomst gaan bedrijven standaard gebruik maken van flex-diensten. Zoals nood- en regelvermogen. Of ze gaan handelen op de intraday-markt. Om zo energiekosten voor bedrijven te verminderen.

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, daar willen we ook echt op inspelen. Want we zien bij, wat je zegt Gitte, onze klanten die behoefte toenemen. En ik denk dat flex-producten en met name toegang tot al die verschillende markten, die zijn echt essentieel voor het maken van een goede business case rondom elektrificatie.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Ja. Dan komen we alweer iets recenter in de tijd. Vorige week las ik namelijk een artikel. Dat het gebruik van steenkool drastisch verminderd is ten opzichte van vorig jaar. En dat heeft natuurlijk ook alles wel te maken met betere beschikbaarheid en de lagere prijs van gas. Wie kan dat eens kort toelichten? Want is dat ook bijvoorbeeld goed nieuws voor de CO₂-uitstoot? Die prijzen zullen wellicht dan ook daardoor lager worden. Rick, zou jij daar iets over kunnen zeggen?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Ja, zeker. Zeker goed nieuws. Maar we moeten denk ik. Met name.
Als je bijvoorbeeld in Nederland kijkt. Ligt het allemaal weer anders dan als je over de hele wereld kijkt. In de hele wereld zie je nog steeds een toename van het gebruik van steenkool. Met name in landen als China, India, Zuid-Afrika. Landen waar het economisch, zeg maar, de ontwikkelingslanden. Ja, in Nederland hadden we afgelopen jaar nog de beperking vanuit de overheid dat centrales maar voor 35% Zeg maar, mochten opwekken. Maar vanwege de crisis is dat afgehaald. Maar je ziet juist nu, dit jaar, dat door de lage gasprijs. Het was voordeliger met gas elektriciteit op te wekken vaak dan met kolen. En ook veel meer duurzamer opwek. Dat die kolencentrales veel minder hard nodig waren dan afgelopen jaar. Dus 2022.Dus daardoor zie je wel dat die CO₂-uitstoot vanuit kolencentrales minder is geworden.

En dat heeft natuurlijk dan ook een prijsdrukkend effect op de prijzen voor de CO₂-emissies.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Ja, en daarop aansluitend denk ik ook mooi nieuws om een beetje richting het einde van deze podcast te gaan. Dat eerder deze maand is er in de klimaattop in Dubai op het valreep nog een akkoord gesloten. Waarin denk ik toch wel een belangrijke afspraak is gemaakt als het gaat over het uit faseren. Of worden van deze strekking van fossiele brandstoffen. Ja, dat is denk ik wel een belangrijke stap in de transitie. Frank, wat vind jij van dat akkoord? Met name ook dat specifieke punt van die uitfasering.

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, ik denk dat de waarden van de akkoorden die worden gesloten op COP-bijeenkomsten. Die moeten blijken de komende periode. Wat ik wel positief vind is dat Nederland daar met Hoekstra een heel belangrijke rol heeft gespeeld. In de totstandkoming van dat gezamenlijk besluit of dat akkoord.

En wat mij betreft is het wel een enorme stap voorwaarts. Door op te nemen dat fossiele brandstoffen gaan worden uit gefaseerd. Of welke boarding daar ook voor is gekozen. Het gaat wat mij betreft om de intentie dat we willen wegbergen van fossiel.

Maar de uitdaging ligt dan nu ook wel echt bij de landen. En bij bedrijven om daar concreet invulling aan te geven. In beleid en in bedrijfsvoering. En dan kom je wel weer terug bij het spanningsveld waar we het eerder over hadden. Het spanningsveld tussen beleid, capaciteit en investeringen. Daar moet het wel gaan gebeuren. En dat is natuurlijk wel spannend. En daarom zeg ik ook het moet zich wel gaan laten blijken. Wat de waarde is.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Dan zijn we bij de laatste vraag aangekomen. En dat zal jullie niet verrassen. Ik ben erg nieuwsgierig wat jullie het komende jaar verwachten. Welke invloeden er zijn of welke gebeurtenissen op de energiemarkt zullen gaan plaatsvinden. Een beetje de glazen bol wellicht. Rick, zou jij iets kunnen vertellen?

Spreker 2 (Rick Marsman)

Ja, voor mij is het toch wel. Het is weer een beetje zoals elk jaar. Wat gebeurt er in de winter? Dus heb je een warme of koude winter. Vol zijn de opslagen aan het einde van het winterseizoen.
Dat gaat wel de trend zetten voor de rest van het jaar.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Gitte?

Spreker 3 (Gitte Janssen)

Ja, ik sluit me aan wat Rick zegt. Wat je ook ziet is dat nu door lage prijzen bedrijven en consumenten meer gas gaan verbruiken. Dat kan ook weer invloeden hebben. We moeten het hebben op hoe vol de opslagen zijn na de winter. 

Ja, hoop op voldoende LNG in de zomer om die opslagen weer te vullen. Dus dat gaat een heel grote rol spelen. En natuurlijk andere dingen die altijd een rol spelen. Zoals het weer, de LNG concurrentie uit Azië en natuurlijk de politieke situaties.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Frank?

Spreker 4 (Frank Meens)

Ja, mijn glazen bol is niet zo helder. Ik had ook voorspeld in het begin van dit jaar dat de Ajax kampioen zou worden. Dus daar moet ik me niet aan wagen. Ik zou meer een tip willen geven aan de luisteraars. Zorg er vooral voor dat je goed voorbereid bent om in te kunnen spelen als de marktontwikkelingen daarom vragen. Of je juist de kans bieden.
Dus durf bij het contracteren ook wat verder weg te kijken op de curve. En pas je inkoopstrategie ook zo aan dat je ook op langere termijn kunt handelen. Dat geeft wellicht toch wat meer rust voor bedrijven en meer mogelijkheden. En dat is wel zo handig in de volatiele markt die het nu is geworden.

Spreker 1 (Peter Kortstra)

Nou, waardevolle tip Frank. Dank je wel. Dan wil ik jullie heel hartelijk bedanken voor de bijdrage.

Bij deze podcast staat deze keer ook nog een linkje naar een grafiek met daarop de ontwikkeling van de gasprijs van dit jaar. En enkele belangrijke gebeurtenissen daarbij vermeld. Dat is misschien handig als naslagwerkje ter begeleiding van deze podcast. Ik wens jullie hier aan tafel en alle luisteraars heel fijne feestdagen en een voorspoedig 2024.

Wij zijn er volgend jaar weer. Dat zal zo rond eind januari zijn. Heeft u in de tussentijd nog vragen voor ons die we in de podcast kunnen behandelen? Dan kunt u die natuurlijk sturen naar podcast@vattenfall.nl. Voor nu bedankt voor het luisteren en tot de volgende keer.

--EINDE--