MarktRappodcast: Beluister de podcast van april en blijf op de hoogte

Lees de podcast

Dit is MarktRappodcast, een maandelijkse podcast van Vattenfall. In deze podcast bespreken vier marktspelers de belangrijkste trends en ontwikkelingen op de energiemarkt van de afgelopen maand en kijken ze alvast vooruit naar de komende maand.

Peter: Welkom bij weer een nieuwe aflevering van de MarktRappodcast. Dit is alweer de vierde van dit jaar. Deze aflevering is iets later online geplaatst dan u van ons gewend bent. Maar dat hebben we expres gedaan, omdat we dan terug kunnen kijken over de hele afgelopen maand. Dus ook de toekomstige podcasts zullen zo rond de eerste week van de maand geplaatst worden.

Deze aflevering kijken we terug op de maand april. En dat doen we deze keer met Rick Marsman van de Marktexpertise-desk, Tobias Frankema van de afdeling Markets en onze gast van vandaag, Ireen Geerbex. En Irene is werkzaam bij de afdeling Wind. Welkom alle drie. Ireen, leuk dat je een keer bij ons aan de podcast wilt aanschuiven. Windenergie is een heel actueel onderwerp en er gebeurt ook veel op dat vlak, dus we hebben ook veel vragen voor je. Maar goed, voordat we inhoudelijk verder gaan met de podcast, misschien kun je ons eerst iets vertellen over wat je bij Vattenfall doet, want ja, wat is nou precies jouw rol binnen Wind?

Ireen Geerbex: Ja, dank je wel Peter. Leuk om hier te zijn vandaag en aan te schuiven. Ik ben inderdaad Irene en ik ben directeur Marktontwikkeling Offshore Wind voor Nederland bij Vattenfall. En dat betekent dat ik werk aan de toekomstige Wind op zee projecten in Nederland.

Peter: Ja, want je zegt ook de projecten op zee ook. En ik heb zelf dan altijd het idee van... in hoeverre verschilt dat nu van de windprojecten op land?

Ireen: Ja, nou, ik denk bijna dat er meer verschillen dan overeenkomsten zijn. Maar ik snap dat het, nou ja, de turbines zijn turbines, dus in die zin dat klopt. Maar op zee zijn de projecten en de technologie echt al stukken groter. En bouwen op zee biedt natuurlijk ook wel bijzondere uitdagingen, omdat de weersomstandigheden heel erg het aantal werkbare dagen bepaalt en beperkt. Cynisch genoeg. Als het te hard waait, dan kunnen we niks, qua bouwen althans. Maar ook de manier waarop projecten worden ontwikkeld is echt wel heel erg verschillend. Op land ben je als ontwikkelaar verantwoordelijk voor het verkrijgen van vergunningen. En daarmee ook het draagvlak. En op zee worden die vergunningen eigenlijk al kant-en-klaar voorbereid door de overheid. En met tenders in de markt gezet.

Peter: Ja, daar komen we zo ook nog op terug. In ieder geval heel interessant. Daar horen we straks graag nog meer over. Maar we beginnen natuurlijk zoals altijd met een korte terugblik. Wat was jullie belangrijkste ontwikkeling op de energiemarkt? Of wat is jullie het meest opgevallen? Rick, kan ik bij jou beginnen?

Rick Marsman: Ja, wat mij opviel was eigenlijk de prijsontwikkeling van de spotprijzen van elektriciteit in Frankrijk. Die lagen aanmerkelijk lager dan eigenlijk de rest van Europa. Dat had te maken met dat de exportcapaciteit daar beperkt werd. Dus de elektriciteit die opgewekt werd, kon minder naar het buitenland toe.

En ook de duurzame opwek en de opwek met de nucleaire park was stukken beter dan in het verleden. Dus daardoor zag je meerdere dagen soms dat de prijs gewoon rondom nul hing. En dus al met al een gemiddelde prijs een stuk lager lag dan bijvoorbeeld in Nederland ook.

Peter: En Tobias, wat viel jou op?

Tobias Frankema: Het was 1 mei, dat was de dag van de arbeid. En dan werken we in Nederland. Maar eigenlijk alle landen om ons heen niet. Dus alles lag daar stil. Dus de vraag naar elektriciteit was dan een stukje lager. Het was tegelijkertijd ook vrij zonnig en het waaide wat. Dus veel aanbod van elektriciteit op de markt die dag. En dan zagen we een prijs van min 200 euro per megawattuur in Nederland. Dus laat maar zien dat de elektriciteit even nergens heen kon. Dus ja, dat was wel opvallend ja.

Peter: Ireen, dat zal natuurlijk ook deels door de windenergie komen zoals je al aangaf Tobias. Maar Ireen, wat viel jou op?

Ireen: Ja, wat mij eigenlijk het meeste indruk maakte en het meest is blijven hangen is het bericht uit Brussel. Dat eigenlijk de meeste ministers erkennen dat we ambitieuze klimaatdoelen nodig hebben. Met stevig beleid. En volgens mij was het onze minister Rob Jetten die stelde dat niets doen meer kost dan klimaatactie. En ik denk eigenlijk dat dat een heel belangrijk besef is. Onze energietransitie die is niet gratis. Als je kijkt naar windenergie op zee, dan hebben we jarenlange kostenreducties gehad. Maar de afgelopen periode hebben we juist die kosten weer structureel zien stijgen met al zo'n 30%. Terwijl door de achterblijvende vraag naar groene stroom de opbrengsten ook onder druk staan. En dat staat dan weer echt in schil contrast met het feit dat de betaalbaarheid van energie ook een enorm punt van zorg is. Ja. En ik denk het erkennen van de noodzaak van beleid en maatregelen en het bijbehorende prijskaartje. Dat dat een heel belangrijk besef is.

Peter: Ja. Dat is ook nog een onderwerp waar we straks nog even wat dieper op ingaan. Als we het over de maand april hebben, dan komen we er ook niet onderuit dat de spanningen in het Midden-Oosten zijn opgelopen. Dat kwam mede door een aanslag van Israël op de ambassade van Iran in Damascus. En ook weer de reactie daarop. Kortom, die spanningen liepen echt wel op. En je zag ook wel dat dat impact had op de prijzen op de energiemarkt. Waarbij we toch zagen dat er een dalende trend was. En dat werd eigenlijk wel een beetje daardoor gestopt. Maar kan je daar iets over zeggen? Wat de impact daarvan was op de energiemarkt, Rick?

Rick: Ja, het zorgde eigenlijk gewoon meer voor onzekerheid op de markt. Niet dat er echt minder gas of LNG naar Europa komt. Maar er zit meer potentie en meer risico's in de markt. Dus er werd meer speculatief op gereageerd dan, zoals we zeggen, de fundamental. En de fundamental waren totaal anders. Dus dat zorgde gewoon meer voor een prijsstijging. Ja, dat was ook wel een beetje meegenomen in de prijzen.

Peter: Ja. Nog een andere ontwikkeling die we bij herhaling ook wel in het MarktRapport voorbij zagen komen, was de ontwikkeling op het gebied van gas. Er waren verschillende redenen dat er gewoon minder LNG en minder gas beschikbaar was. Er was onderhoud in een gasinstallatie in Noorwegen. Er kwam ook minder LNG uit de Verenigde Staten. En dat had ook wel gevolgen voor de energieprijzen. Ja, ik denk dat ik ook even weer aan jou moet kijken, Rick, of jij daar iets over kunt zeggen.

Rick: Ja, zal ik weer doen. Je ziet eigenlijk dat de afgelopen tijd de LNG-vraag van het Azië wat toeneemt. Het is eigenlijk net wat aantrekkelijker om LNG naar Azië te verschepen dan naar Europa. De concurrentie neemt toe. En dat zorgt er dus ook voor dat het aanbod van LNG in Europa minder kan gaan worden. Plus dat we het onderhoud hadden in Noorwegen zorgde er de afgelopen maand voor minder aanbod.En we hadden wat meer vraag, omdat het toch wat kouder was aan het einde van april. Dus ja, dan zie je de prijzen oplopen.

Peter: Ja, dan eigenlijk iets anders wat ik las. Dat was over het feit dat energieproducenten en de industrie het afgelopen jaar 15,5% minder CO2 hebben uitgestoten. Dan het jaar ervoor. En dat gaat dan om bedrijven die onder het Europese handelssysteem voor emissierechten, ETS, vallen. En dat was de grootste daling sinds de invoering van dat systeem in 2005. Dat kwam met name omdat de energieleveranciers meer stroom hebben opgewekt met windmolens en zonnepanelen. En minder met gas. En hun uitstoot ging daardoor met 24% omlaag.

Nou goed, ook de industrie heeft minder geproduceerd en was wat zuiniger met de energie. Maar wind speelt dus een belangrijke rol. Nou goed, als ik dat dan lees Ireen, dan denk ik dat jij hier een belangrijke rol in hebt gespeeld. Met de ontwikkeling van grote windparken op zee, zoals bijvoorbeeld Hollandse Kust Zuid. Is dat terecht?

Ireen: Ja, Hollandse Kust Zuid heeft hier zeker een belangrijke rol gespeeld. Met de realisatie van die grote windparken zetten we ook grote stappen in het kunnen gaan vervangen van fossiele centrales. En het aandeel hernieuwbare opwerk wordt inderdaad steeds groter. En die parken worden groter. Dus het zijn steeds grotere stukken aan hernieuwbaar vermogen dat erbij komt. Eind 2023 was de oplevering van de eerste routekaart windenergie op zee. Waarmee Nederland haar vermogen op zee heeft toen groeien naar 4,5 gigawatt. En Hollandse Kust Zuid is anderhalf. Dus een derde daarvan. Ja, en dat is toch een flink aandeel. Dat was verrekening van Vattenfall.

Peter: Ja, want... Hoeveel zei je, hoeveel gigawatt?

Ireen: Er staat nu 4,5 gigawatt geïnstalleerd vermogen op zee. En Hollandse Kust Zuid is anderhalf.

Peter: En hoeveel is dat even in... Heb je dat zo paraat?

Ireen: Ja, ja, ja. Nee, jawel, dat heb ik. Hollandse Kust Zuid is op dit moment het grootste park in Nederland. Dus dat klinkt allemaal supergroot. En misschien is het dat ook wel. Het voorziet nu in ruim 5% van de huidige elektriciteitsbehoeften. Dus ergens is het supergroot. Maar ergens is het dus ook nog relatief klein. En gaan we nog veel meer nodig hebben. Want ja, 5% daarmee ben je er natuurlijk nog niet. Maar het is ook de verwachting en het plan, de bedoeling dat die elektriciteitsvraag echt nog gaat groeien.

Peter: Ja, door die elektrificatie. Ja. En hoe zie jij de toekomst voor windenergie? Met name dan in jouw geval windenergie op zee. Je geeft zelf al aan hè. We zijn er nog niet met 5%. Maar hoe hard kan dat nog groeien? Hoeveel kavels zijn er nog bijvoorbeeld beschikbaar? En op wat voor tijdspad spreken we dan?

Ireen: Nou ja, er zijn echt hele grote plannen voor wind op zee in Nederland. En voor Nederland is dat ook ongeveer de grootste bron van hernieuwbare energie, hernieuwbaar potentieel. De Noordzee biedt in die zin nog veel ruimte voor nieuwe projecten die op de planning staan. En er wordt nu gewerkt aan de volgende routekaart. Dat is alweer 21 gigawatt. Dus dat is een verviervoudiging van wat er nu staat. En dat kan dus ook wel steeds sneller en met grotere happen gaan. Omdat de technologie groter en krachtiger wordt. Maar ook de projecten groter.

Peter: Ja. En die windparken, dat gaat gepaard met, jij gaf zelf al aan dat de kosten, die nemen ook steeds meer toe. De kosten van het aanleggen van zo'n windpark. Nou, onlangs was er ook weer een, ik weet niet eigenlijk hoe je dat zegt, een tender of zo? Ja. Ja, van de windpark. Dat was IJmuiden-Ver. En we lazen toen ook in de media dat er ook andere partijen waren die zich hadden teruggetrokken bijvoorbeeld. Omdat ze allerlei redenen ervoor hadden. Onder andere denk ik ook het financiële plaatje. Maar kan je daar iets over zeggen, voor zover je dat kan hoor? Waarom dat soort partijen dat doen of waarom wij wel besloten hebben, want wij hebben volgens mij wel meegedaan.

Ireen: Ja, dat klopt. We hebben meegedaan.Er was in maart sloot de tender voor IJmuiden-Ver Alpha en Beta. Dus dat waren eigenlijk twee projecten van elk 2 gigawatt. En ze hadden elk een beetje hun eigen karakter. En wat daar eigenlijk groot nieuws was, is dat Eneco besloot om niet mee te doen. En dat is ook uitgebreid in de media geweest. En zij gaven aan. Dat ze graag mee hadden gedaan, maar dat het project gewoon niet interessant genoeg was. Dat ze het niet rond konden krijgen. En dat ze zich daarom hebben teruggetrokken. Vattenfall heeft wel meegedaan aan die tender. Maar tegelijkertijd delen we ook wel de zorgen die Eneco heeft aangekaart. Alleen we hebben een andere afweging gemaakt om wel mee te bieden.

En ik denk inderdaad, wat je zelf ook al zei. De markt voor wind op zee heeft enorme ontwikkelingen meegemaakt. En jarenlang is het zo geweest. Ieder project werd groter en goedkoper en beter. En daarmee hebben we eigenlijk telkens de verwachtingen kunnen overtreffen. En die enorme groei en kostendaling heeft ertoe geleid dat de biedingen in de tender steeds competitiever werden. Waar er eerst nog werd geboden op subsidiebedragen. Dus de laagste bieder die wint. Wordt er sinds Hollands Kust Zuid geen subsidie meer verstrekt. Maar wordt er getenderd op kwalitatieve elementen.

Op onderwerpen die van groot belang zijn voor de toekomst van wind op zee. Wat voor kwalitatieve aspecten zijn dat dan? Ecologie? Ja, dat waren ook de tenders en van IJmuiden Alfa en Beta. Dus Alfa was een kavel met een uitvraag op ecologie. Op natuur en biodiversiteit. En Beta was een kavel met een uitvraag op biodiversiteit. En Beta was een kavel met een uitvraag gericht op systeemintegratie. En dat zijn eigenlijk de twee onderwerpen waar we zien dat we gewoon tegen de grenzen van de systemen aanlopen. Dus enerzijds het ecosysteem en anderzijds het energiesysteem.

En dat als we die energietransitie willen kunnen realiseren. En als we de plannen voor wind op zee die we hebben willen kunnen waarmaken. Dan moet er op die twee gebieden echt nog heel veel werk voldoen. Dan moet er ook heel veel werk verricht worden. Dus dan is het eigenlijk best wel heel slim en heel mooi om in die tender de uitvraag te doen naar oplossingen voor die problemen. En dat is wat is gedaan.

En daarnaast was er ook een uitvraag waarbij eigenlijk op duurzaamheid de lat hoger wordt gelegd. Omdat we ons ook realiseren, we staan nu aan de vooravond van een nog veel grotere groei van wind. En de keuzes die we nu maken, die gaan dus echt bepalend zijn voor de standaard van de projecten van morgen. En die keuzes hebben dus zo'n grote impact dat we dat goed moeten doen. En dat we die kwaliteitsstandaard als het gaat om duurzaamheid, dus circulariteit, maar ook het verantwoord gebruik van materialen. Dat dat belangrijk is om dat nu al meteen mee te nemen en daar de markt een uitdaging te bieden.

Nou was er ook nog een uitvraag op financiën. Er was een financieel bod onderdeel van de tender. En daar gaat de schoen een beetje wringen. Want alles wat je in je financiële bieding moet stoppen, kan je niet in je project of in je investeringen stoppen. En dat is het onderdeel waar wij ons de meeste zorgen over maken. Wind op zee is echt een markt waar nog heel veel ontwikkeling moet plaatsvinden. En daarvoor hebben we innovaties en kennisdeling en investeringen nodig. En als we tegelijkertijd door de concurrentie op de markt gedwongen worden om grote financiële afdrachten te doen om de projecten te kunnen winnen. Dan onttrekken we geld uit een industrie die het gewoon nog veel te hard nodig heeft. Ja, daar liggen dus veel uitdagingen. En waar je net al over had. Het aandeel windenergie neemt wel toe, maar is nog steeds natuurlijk niet toereikend. Tegelijkertijd hoor je ook dat bijvoorbeeld waterstof wordt gezien als iets heel essentieels in de energietransitie.

Maar goed, dat is ook alleen maar interessant als er dus voldoende aanbod is van duurzaam opgewekte energie. Kan je daar iets over zeggen? Over de rol van waterstof en de beschikbaarheid van windenergie? Ja, nou kijk, waterstof gaat absoluut een belangrijke rol spelen in het energiesysteem. Ter vervanging van bijvoorbeeld aardgas bij onvoldoende wind en zon. Maar ook voor decarbonisatie van industriële processen die moeilijk te elektrificeren zijn. Maar op dit moment geldt nog wel dat waterstof nog relatief duur is. En dat daar nog een hoop moet gebeuren, wil dat echt op grote schaal kunnen plaatsvinden. En dat je daar eigenlijk ook parallelle ontwikkelingen hebt. Van enerzijds waterstof op land, maar ook waterstof op zee. En het grote voordeel van waterstof op zee is dat je daarmee voorkomt dat je een hoop elektriciteit naar land moet transporteren over een net dat toch al heel erg vol zit. Door kabels die heel erg duur zijn en die toch ook nog steeds wel voor nestverliezen zorgen. Als je op zee waterstof produceert, dan kan je het via een pijplijn naar land brengen. Dan heb je niet die hoge capex op je net en je hebt ook niet die verliezen.

Maar goed, dat is natuurlijk wel weer iets meer next level dan het op land doen. En eigenlijk wil je daar ook je twee opties nog kunnen verkennen. Of je dat decentraal wil doen of centraal. En dan is decentraal de methode waarbij waterstof eigenlijk op turbine niveau wordt geproduceerd. Of centraal, waarbij je naast een windpark een platform realiseert met daarop gewoon een vanille waterstof fabriek die daar de waterstof kan produceren. Dit zijn echt hele grote dingen die ook nog heel erg in de kinderschoenen staan. Dus daar moet echt nog veel gebeuren en het is echt wel belangrijk om daar met demonstraties aan de slag te kunnen gaan. En er liggen nu al twee demoprojecten op de tekentafel. En het is ook wel heel erg belangrijk dat die vorm gaan krijgen en dat we daarmee aan de slag kunnen gaan.

Peter: Ja, want je zei net al van anders moet je die elektriciteit eerst weer naar land brengen en net is al zwaar belast. Want dat is een mooi bruggetje eigenlijk naar een iets ander onderwerp. Maar heeft er natuurlijk alles mee te maken zoals je zelf al aangeeft. Maar je ziet dat op sommige momenten het elektriciteitsnet het nu niet aan kan, de belasting niet aan kan. En dan wordt er ook gesproken door de ACM over mogelijke maatregelen. En één van die maatregelen, ideeën is bijvoorbeeld dat bedrijven die veel elektriciteit verbruiken, dat ze mogelijk verplicht piekmomenten moeten gaan mijden. En daarvoor zijn ook financiële stimuleringen of lagere netbeheerkosten. Tobias, kan je daar iets over zeggen? Zou zo'n maatregel succesvol kunnen zijn?

Tobias: Je noemde het al even, het heeft natuurlijk ook weer met systeem integratie te maken wat Irene net uitlegde. We lopen een beetje tegen de limit van ons energiesysteem, kunnen het moeilijk kwijt. Steeds meer duurzame opwek erbij. Terwijl het aan de vraag kan, nog een beetje achterblijft. En we zien natuurlijk dat er zijn al aardig wat markten, je hebt de dagmarkten, onbalansmarkten, verschillende flesmarkten die bepaalde financiële prikkels bieden om het net in balans te houden. Om niet te veel aanbod tegelijkertijd of aanbod en vraag in ieder geval in balans te houden zo goed als het kan. Ja, dat is aan de aanbodzijde redelijk effectief. Dus centrales, maar ook steeds meer wind en zon speelt daarop in. Dus als er te veel stroom op het net komt, dan zullen die bijvoorbeeld kunnen afschakelen, zolang het nog niet kan worden opgeslagen. Maar nu moet er ook aan de vraag komen, want dat moet eigenlijk gaan volgen. Dus enerzijds moet er meer vraag komen op het moment dat er veel aanbod is op het net.

En ook dit soort financiële prikkels aan de vraag kant. Want die kunnen daar zeker aan bijdragen. Ja, en daarbij ja, wat we ook in vorige podcast ook wel hebben benoemd is, nou, dingen die in de weg zitten kunnen bijvoorbeeld ook zijn nesttarieven voor batterijen,e-boilers, nou ja, ook waterstofproducenten die nu nog zo'n investering eigenlijk niet doen realiseren, maar die wel heel hard nodig zijn om ook de vraagkant eigenlijk met met de duurzame opwek, mee te lopen, mee te laten gaan.

Peter: Ja.

Rick: Ja, en wat je ook zag, volgens mij was twee weken terug het bericht dat er in Utrecht, Stedin, eigenlijk consumenten vraagt om geen warmtepomp meer te installeren, maar een hybride warmtepomp, omdat het net gewoon niet aankan en dus toch maar weer een beetje fossiele brandstoffen gebruikt, omdat de limiet van het net voorlopig wel is bereikt.

Peter: Ja. Ja, dus dat zou dan een tijdelijke oplossing weer kunnen zijn.

Rick: Ja.

Peter: Ja, Rick, nu, je hebt nu toch het woord. Ik heb jou de afgelopen maanden eigenlijk ook regelmatig in deze podcast, maar ook wel in het MarktRapport gehoord over de stijgende prijzen van CO₂-rechten. Nu las ik het bericht dat vanaf 2026 wordt er onder de Noordzee CO₂, willen ze gaan opslaan. Dat zou relatief...

Rick: Project Portos, toch?

Peter: Ja, ja, dat zou een relatief gekopte manier zijn om de klimaatdoelen te halen. Althans, een bijdrage daar aan te leveren. Ik neem aan dat dat niet helemaal voor rekening van deze opslag komt, maar er is ook wel wat kritiek op. Maar denk jij ook dat dit project inderdaad daar een bijdrage aan kan leveren en dat de CO₂-prijzen als gevolg daarvan zullen gaan dalen?

Rick: Nou, ik denk dat je sowieso moet zien dat de...algemene verwachting is dat de CO₂-prijzen gaan stijgen, omdat het hele systeem is ingericht dat er steeds meer rechten uit de markt gaan, dus dat er steeds meer krapte komt. Dus ik denk dat dat voor een grotere invloed gaat zijn dan een project waarbij er dus minder CO₂ de lucht in gaat en dat je dus ook de rechten niet voor hoeft te hebben. Maar met name bij dit project is denk ik ook belangrijk dat het gaat om op korte termijn CO₂ die we niet kunnen voorkomen, om die op te slaan in een oud gasveld in de Noordzee. Dus ja, op een korte termijn toch stappen maken in het reduceren van CO₂-uitstoot. Dat is het doel van dit project.

Peter: Ja, dat zou een mooie stap wat je zegt een mooie stap kunnen zijn in het realiseren van die klimaatdoelen. Ja Ireen, jij had het in jouw introductie daar al over, wat jou het meest opviel afgelopen maand. Dat was namelijk een bijeenkomst van milieuministers in Brussel. En in een debat gaven zij eigenlijk aan, ze hebben daar heel veel besproken en inderdaad had Rob Jet ook gezegd van niet zo'n kost uiteindelijk meer dan een klimaatactie. Maar een van de dingen die zij bespraken was het meer tussentijdse doelen stellen, klimaatdoelen. In plaats van alleen de stip aan de horizon. Wat is jullie idee bij dat plan om tussentijds doelen te stellen? Voegt dat nou echt iets toe? Zal de transitie daardoor sneller verlopen? Irene, wat vind jij daarvan?

Ireen: Ja, ik denk dat het stellen van tussentijdse doelen zeker helpend kan zijn. Je maakt de tijdslijnen korter en de doelen kleiner en daardoor wordt het iets behapbaarder. En het geeft je wat meer expliciet de mogelijkheid om tussentijds bij te sturen. En beleid aan maatregelen. En ik denk dat dat iets is waarvan je op voorhand eigenlijk al weet dat het nodig kan zijn. Het is een super dynamische markt.

Op welk onderdeel je nou ook inzoomt. Dus dat bijsturen is een hele belangrijke. Daarbij denk ik dat we ook überhaupt meer doelen nodig hebben. En dan doel ik heel erg op de vraag naar elektriciteit. En ook waterstof. We hebben een hele mooie routekaart wind op zee. Maar daartegenover zou eigenlijk een routekaart elektrificatie en een routekaart waterstof moeten staan. Om te zorgen dat die parallel en gelijk opgaan. Wat ik ook belangrijk vind als het gaat om doelen is dat we ons niet te veel blind moeten staren op die harde einddate. En die mooie ronde jaartallen. Ik snap dat het lekker is. Dat het lekker werkt. Maar het kan best een groot impact hebben.

En onlangs is voor windenergie op zee is de routekaart 2030 bijgesteld. Omdat de planning gewoon niet haalbaar was. Er was zoveel druk op de markt voor projecten met einddatum 2030. Dat de beschikbaarheid en de betaalbaarheid in de keten eigenlijk gewoon niet meer te houden was. En dan denk ik dat het echt heel goed en verstandig is om realistisch te zijn en aanpassingen te maken. Omdat je de markt ook gezond moet houden voor de opgave die nog volgt. En uiteindelijk gaat het om het einddoel. En ja, is de precieze datum minder relevant. En moet je ook onderkennen dat de weg daarnaartoe geen rechte lijn zal zijn.

Peter: Nou ja, ik vind het in ieder geval heel interessant om te horen hoe daar nu daadwerkelijk invulling aan gegeven wordt aan die tussendoelen. En wat die tussendoelen dan zullen zijn. Ja, dan zijn we eigenlijk alweer gekomen aan het einde van deze podcast.

Ja, ik vond het in ieder geval heel interessant Ireen dat jij jouw bijdrage hebt kunnen leveren over windenergie. Ik heb in ieder geval weer veel van geleerd. Maar ik wil afsluiten door toch net zoals altijd even kort vooruit te blikken naar de komende maand. Wat jullie verwachtingen zijn. Kan ik bij jou beginnen Tobias?

Tobias: Ja, zeker. Nou ja, voor de energiemarkt. Het is nu mei. We staan natuurlijk aan het begin van de warmere maanden, de zomer. En wat je elk jaar ziet, de markt kan de ene kant op of de andere kant op. En dat heeft altijd te maken met de weersomstandigheden. Het klinkt een beetje saai, maar dat is elk jaar het geval. Dus dan wordt het warm, droog en is er weinig wind, dan gaan de prijzen omhoog.

Maar is het tegenovergestelde waar, dan is er wat potentie dat de prijzen omlaag gaan. Gasvoorraden worden weer gevuld, dus dat is ook een constante dit jaar.
Maar ja, de weersomstandigheden die zullen wel steeds relevanter worden.

Peter: Ja. Ireen?

Ireen: Ja, nou best een spannende tijd in het vooruitzicht.
Want voor de zomer verwachten we nog de uitkomst van IJmuiden Ver, Alfa en Beta. Dat is natuurlijk super spannend. Maar we verwachten ook een besluit in de vorm van, een besluit van de minister, een brief naar de Tweede Kamer. Over de volgende tender, IJmuiden Ver, Gamma en NederWiek. Wederom 4 gigawatt in totaal. Die staat gepland voor 2025. En die brief wordt eind deze maand verwacht. Dus dat is best wel spannend. Hoe gaat dat eruit zien? Wordt dat wederom kwalitatief? Of komt er helaas toch een grote nadruk op financiële componenten? Ja, een spannende periode.

Tobias: Mag ik daar nog wat over vragen? Is het, ligt het in lijn van verwachting dat het systeem integratie, ecologie en ook dat, dat financiële component daar weer een rol in gaat spelen? Of is dat echt nog te vroeg om te zeggen?

Ireen: Ja, ik denk dat dat te vroeg is om te zeggen. Tegelijkertijd zijn dit wel de meest voor de hand liggende onderwerpen. Want er ligt gewoon een grote opgave.
En dit is ook wel iets waar, vanuit Vattenfall, maar ook door andere partijen, veel over gesproken wordt. Dat dit nog, dat hier nog ruimte voor is. En dat we daar nog niet uit geïnnoveerd en uit getenderd zijn, zeg maar, op die onderwerpen. Dus ja, de wens is daar ook wel een beetje de vader van de gedachten, misschien. Ik vind het heel spannend. Maar ik ben ook positief. Dus ja, ik... We gaan het zien. Ja, we gaan het zien.

Peter: Volgens mij kunnen we hier nog heel lang over doorpraten. En moeten we dat denk ik ook zeker doen. Als er weer wat meer duidelijk is over IJmuiden Ver of toekomstige tenders, dan nodig ik je zeker nog een keer graag uit, Ireen. Maar nu is het... afrondende stukje. Rick, wat is jouw idee?

Rick: Aan mij het laatste woord?

Peter: Aan jou zeker het laatste woord.

Rick: Ja, het blijft toch wel weer belangrijk. Alleen ook het weer in Azië.Voor de wereldmarkt van NRG is het gewoon van belang. Wat het weer in Azië hittegolf, betekent eigenlijk meer vraag naar gas. Dus ook meer kans op opdrijvende, oplopende prijzen.
Dus dat is ook zeker iets om in de gaten te houden.

Peter: Dank je wel, Rick. Nou, dan wil ik jullie allemaal bedanken voor jullie bijdrage aan deze podcast. In het bijzonder jou, Ireen. We zien je ook graag nog een keertje weer terug. Maar in ieder geval heel leuk dat je aan deze podcast hebt mee willen werken. Ik wil alle luisteraars bedanken voor het luisteren. Volgende maand is er weer een nieuw podcast. En we hebben deze keer niet gedaan, de vraag van de luisteraar. Maar mocht u nog een vraag hebben voor onze experts of graag een thema behandeld willen zien, stuur dan een e-mail naar podcast@vattenfall.nl. En dan zullen we uw vraag de volgende keer behandelen in deze podcast. Nogmaals bedankt. En tot de volgende keer.

--EINDE--